Τι είναι σακχαρώδης διαβήτης;
Ο σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ) είναι μια χρόνια πάθηση του μεταβολισμού της γλυκόζης. Χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα. Μπορεί να οδηγήσει μακροχρόνια σε βλάβες στα αγγεία, στην καρδιά, στα μάτια, στους νεφρούς και στο νευρικό σύστημα.
Ποια είναι τα είδη του σακχαρώδη διαβήτη;
Ο πιο συχνός τύπος σακχαρώδη διαβήτη είναι ο τύπου 2, ο οποίος εμφανίζεται συνήθως σε ενήλικες και συνδέεται με το υπέρβαρο και την παχυσαρκία. Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 είναι λιγότερο συχνός και εμφανίζεται συνήθως στην παιδική και εφηβική ηλικία. Τέλος, υπάρχει και ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης όπου μπορεί να εμφανιστεί στις γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
ΣΔ τύπου 1: το ανοσοποιητικό σύστημα μας επιτίθεται και καταστρέφει τα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν την ινσουλίνη, με αποτέλεσμα να μην παράγεται η συγκεκριμένη ορμόνη.
ΣΔ τύπου 2: η ινσουλίνη που παράγεται από το πάγκρεας δεν χρησιμοποιείται αποτελεσματικά ή υπάρχει μειωμένη παραγωγή της από το πάγκρεας.
ΣΔ κύησης: η ινσουλίνη που παράγεται δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες της εγκυμοσύνης.
Τι είναι ο προδιαβήτης;
Όπως είδαμε και νωρίτερα, ο ΣΔ τύπου 2 είναι ο πιο συχνός τύπος διαβήτη. Το 95% των διαβητικών πάσχουν από ΣΔ τύπου 2. Ο προδιαβήτης ονομάζουμε μια κατάσταση κατά την οποία τα επίπεδα σακχάρου είναι αυξημένα, όχι τόσο ώστε να διαγνωστεί το άτομο με ΣΔ. Ωστόσο, έχουν αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν ΣΔ τα επόμενα χρόνια γι΄ αυτό και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής είναι σημαντικές ώστε να προλάβουν τη νόσο.
Ποια είναι τα συμπτώματα του σακχαρώδη διαβήτη;
Τα συμπτώματα των υψηλών επιπέδων σακχάρου είναι η πολυδιψία (έντονο αίσθημα δίψας), πολυουρία (συχνοουρία κυρίως τις βραδινές ώρες), έντονη κόπωση, απώλεια βάρους και μυικού ιστού, φαγούρα στα γεννητικά όργανα, αργή επούλωση πληγών και θολή όραση.
Πώς γίνεται η διάγνωση του ΣΔ τύπου 2;
Η διάγνωση του ΣΔ τύπου 2 μπορεί να γίνει με διάφορους δείκτες, συνήθως γίνεται με ένα συνδυασμό δεικτών και μπορεί να χρειαστεί επαναληπτική δεύτερη εξέταση για να τεθεί η διάγνωση.
Επίπεδα γλυκόζης νηστείας
Εξετάζονται τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα μετά από 8ωρη (τουλάχιστον) νηστεία. Τιμές πάνω από 126mg/dl υποδεικνύουν τη διάγνωση ΣΔ τύπου 2, ενώ τιμές μεταξύ 100mg/dl -125mg/dl υποδεικνύουν προδιαβήτη.
Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c)
Αυτός ο δείκτης μας δείχνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα τους τελευταίους 2-3 μήνες, δεν απαιτεί νηστεία. Τιμές πάνω από 6,5% υποδεικνύουν ΣΔ τύπου 2, ενώ τιμές μεταξύ 5,7% – 6,4% υποδεικνύουν προδιαβήτη.
Δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη (OGTT)
Είναι μια 2ωρη εξέταση, κατά την οποία πραγματοποιείται η πρώτη αιμοληψία μετά 8ωρη νηστεία, καταναλώνεται ένα ρόφημα με γλυκόζη (75g) και στη συνέχεια πραγματοποιείται αιμοληψία μετά από 2 ώρες. Ενδέχεται να ληφθεί αίμα και ενδιάμεσα του 2ώρου. Έτσι, δημιουργείται η καμπύλη σακχάρου. Αν οι τιμές των επιπέδων γλυκόζης στο 2ωρο είναι πάνω από 200mg/dl υποδεικνύουν ΣΔ τύπου 2, ενώ αν οι τιμές των επιπέδων γλυκόζης στο 2ωρο είναι μεταξύ 140mg/dl έως 199mg/dl υποδεικνύει προδιαβήτης.
Τυχαία μέτρηση γλυκόζης
Αν υπάρχουν συμπτώματα σακχάρου και μια τυχαία μέτρηση επιπέδων σακχάρου πάνω από 200mg/dl υποδεικνύουν ΣΔ τύπου 2.
Πώς μπορείς να προλάβεις το σακχαρώδη διαβήτη;
Η πρόληψη του ΣΔ ή ακόμη και η καθυστέρηση της εμφάνισής του είναι εξαιρετικά σημαντική για την υγεία μας, καθώς τα χρόνια που ζει κάποιος με διαβήτη αυξάνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση επιπλοκών, όπως νεφροπάθεια, νευροπάθεια, προβλήματα όρασης, καρδιαγγειακά νοσήματα κα.
Για να προλάβεις την εμφάνιση του ΣΔ χρειάζεται να υιοθετήσεις σημαντικές αλλαγές στην καθημερινότητα και στον τρόπο ζωής γενικότερα.
1. Απώλεια και διατήρηση σωματικού βάρους
Το υπέρβαρο και η παχυσαρκία συνδέονται με την εμφάνιση ΣΔ, γι΄ αυτό και η απώλεια 5-10% του σωματικού βάρους μπορεί να μειώσει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης του.
2. Αυξημένη σωματική δραστηριότητα
Τουλάχιστον 30 λεπτά μέτριας έντασης άσκησης τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας είναι σημαντικά! Φυσικά, όσο περισσότερη άσκηση τόσο καλύτερα.
3. Ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή
Αυξημένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, αντικατάσταση αμυλούχων προϊόντων με προϊόντα ολικής άλεσης, μειωμένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος, περιορισμός ζαχαρούχων ροφημάτων και γλυκισμάτων και πολλά άλλα.
4. Διακοπή του καπνίσματος
Το κάπνισμα συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για ΣΔ αλλά και καρδιαγγειακά νοσήματα.
5. Επαρκής και ποιοτικός ύπνος
Η σημασία του ύπνου ολοένα και αναδεικνύεται ανά τα χρόνια. Ο επαρκής και ποιοτικός ύπνος βοηθά στη φυσιολογική λειτουργία των ορμονών στο σώμα μας (κορτιζόλη, ινσουλίνη, μελατονίνη κτλ)
Πώς μπορείς να αντιμετωπίσεις το σακχαρώδη διαβήτη;
Η αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη απαιτεί συνήθως ένα συνδυασμό από αλλαγές του τρόπου ζωής, φαρμακευτική αγωγή ή/και χορήγηση ινσουλίνης.
Για το ΣΔ τύπου 1, η χρήση ινσουλίνης είναι απαραίτητη. Επειδή, συνήθως εμφανίζεται στην παιδική και εφηβική ηλικία, είναι σημαντική η διατροφική εκπαίδευση των γονέων αλλά και στη συνέχεια του ίδιου του παιδιού έτσι ώστε να διατηρεί τον έλεγχο της γλυκόζης του αίματος σε επιθυμητά επίπεδα.
Για το ΣΔ τύπου 2, η υιοθέτηση των παραπάνω αλλαγών στον τρόπο ζωής είναι απαραίτητες για τη μείωση των επιπέδων σακχάρου του αίματος. Η χορήγηση αντιδιαβητικών φαρμάκων είναι σημαντική, το σχήμα επιλέγεται από τον θεράποντα ιατρό ενώ οι μακροχρόνια διαβητικοί ασθενείς ενδεχομένως να χρειαστούν χορήγηση ινσουλίνης κάποια στιγμή στη ζωή τους. Η διατροφική εκπαίδευση αλλά και οι αλλαγές στην καθημερινότητα είναι πολύ σημαντικές τόσο για τον έλεγχο του σακχάρου αλλά και για την πρόληψη των επιπλοκών μακροχρόνια!
Βιβλιογραφία
American Diabetes Association Understanding A1C | ADA (diabetes.org)
World Health Organization Diabetes (who.int)
National Health Service UK Diabetes – NHS (www.nhs.uk)
