Τι εννοούμε όταν λέμε αυξημένο ουρικό οξύ; Τα αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος στον οργανισμό ονομάζονται υπερουριχαιμία. Συγκεκριμένα, για τους άνδρες ορίζονται ως >7,0 mg/dL ενώ για τις γυναίκες >6,0mg/dL.
Πώς προκαλείται το αυξημένο ουρικό οξύ;
Το ουρικό οξύ είναι προϊόν μεταβολισμού των πουρινών στον οργανισμό μας, δηλαδή παράγεται φυσιολογικά και στη συνέχεια αποβάλλεται. Τα υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος προκύπτουν είτε από υπερπαραγωγή ουρικού οξέος είτε, πιο συχνά, από μειωμένη αποβολή του από τον οργανισμό.
Τι μπορεί να προκαλέσουν τα αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος;
Η ουρική αρθρίτιδα είναι ένας τύπος αρθρίτιδας που προκαλείται από τη συσσώρευση λίθων ουρικού οξέος στις αρθρώσεις. Προκαλείται φλεγμονή, οίδημα (πρήξιμο) και έντονος πόνος στο σημείο που πάσχει. Συνήθως, είναι τα κάτω άκρα, στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού. Επιπλέον, η συσσώρευση λίθων ουρικού οξέος μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργεία των νεφρών, οδηγώντας σε ουρολιθίαση και σπανιότερα σε νεφρική ανεπάρκεια.
Πόσο συχνή είναι η νόσος;
Δεδομένα από τη μελέτη NHANES στις ΗΠΑ μας δείχνουν ότι το 5,2% των ανδρών και το 2,7% πάσχουν από ουρική αρθρίτιδα. Παράλληλα, το 20,2% των ανδρών και το 20% των γυναικών είχαν υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος (υπερουριχαιμία). Συνήθως εμφανίζεται πιο συχνά στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες.
Ποια είναι η σχέση τους με το μεταβολικό σύνδρομο;
Υπάρχει ισχυρή σχέση μεταξύ της παχυσαρκίας, της ινσουλινοαντίστασης και των επιπέδων του ουρικού οξέος. Επιπλέον, όσο μεγαλύτερος είναι ο βαθμός ινσουλινοαντίστασης τόσο μικρότερη είναι η αποβολή του ουρικού οξέος από τους νεφρούς.
Με τον όρο μεταβολικό σύνδρομο ονομάζουμε ένα σύνολο παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων. Συγκεκριμένα, το άτομο πρέπει να συγκεντρώνει 3 ή και περισσότερα από τα παρακάτω κριτήρια:
- κεντρικού τύπου παχυσαρκία (περιφέρεια μέσης για τους άνδρες >102cm για τις γυναίκες >88cm)
- υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων (≥150mg/dl)
- χαμηλά επίπεδα HDL χοληστερόλης (<40mg/dl για τους άνδρες, <50mg/dl για τις γυναίκες)
- αρτηριακή υπέρταση (>130/85 mg Hg)
- Υψηλό σάκχαρο νηστείας (≥110mg/dl)
Δεδομένα μιας μεγάλης επιδημιολογικής μελέτης στις ΗΠΑ μας έδειξαν ότι το 62,8% των ατόμων με ουρική αρθρίτιδα είχε μεταβολικό σύνδρομο, ενώ αντίστοιχα το ποσοστό του μεταβολικού συνδρόμου σε άτομα χωρίς ουρική αρθρίτιδα ήταν 25,4%. Καταλαβαίνουμε λοιπόν πώς η εμφάνιση υψηλών επιπέδων ουρικού οξέος και ουρικής αρθρίτιδας είναι πολύ συχνή σε άτομα με μεταβολικό σύνδρομο.
Πώς η διατροφή μπορεί να επηρεάσει το ουρικό οξύ;
Οι πουρίνες είναι οργανικές ενώσεις που βρίσκονται σε όλα τα τρόφιμα καθώς είναι συστατικό για τη δημιουργία του DNA. Ωστόσο, υπάρχουν τρόφιμα με υψηλή, μέτρια και χαμηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες. Γιατί μας ενδιαφέρουν οι πουρίνες; Γιατί όπως είδαμε και νωρίτερα όταν οι πουρίνες διασπώνται στον οργανισμό παράγεται το ουρικό οξύ. Έτσι, προκύπτει η θεωρία ότι για να μειωθούν τα επίπεδα του ουρικού οξέος πρέπει να μειωθει η πρόσληψη τροφίμων υψηλών σε πουρίνες. Όμως, αυτό δεν ισχύει ακριβώς!
Σύμφωνα με τη μελέτη NHANES III, παρατηρήθηκε ότι η υψηλή κατανάλωση κρέατος και θαλασσινών συνδέεται με υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος, ενώ αντίθετα η κατανάλωση γαλακτοκομικών με χαμηλότερα επίπεδα ουρικού οξέος. Μια άλλη μελέτη, η Health Professionals Follow-Up Study, έδειξε ότι η κατανάλωση λαχανικών υψηλών σε πουρίνες δεν επηρέασε τα επίπεδα ουρικού και την εμφάνιση της ουρικής αρθρίτιδας. Αντιστοίχως, καμία συσχέτιση δεν φάνηκε να έχουν τα επίπεδα ουρικού οξέος με την κατανάλωση καφέ και τσαγιού. Τέλος, η κατανάλωση αλκοόλ φαίνεται ότι επηρεάζει αρνητικά τα επίπεδα ουρικού οξέος. Συγκεκριμένα, η κατανάλωση μπύρας σε σχέση με την κατανάλωση κρασιού ή άλλου ποτού παρατηρήθηκε ότι εμφάνισε τη μεγαλύτερη αρνητική επίδραση.
Έχω υψηλό ουρικό οξύ, τι να κάνω;
Αρχικά, η απώλεια σωματικού βάρους σε περίπτωση υπέρβαρου ή παχυσαρκίας είναι πολύ βοηθητική. Ωστόσο, χρειάζεται να γίνει σταδιακά και χωρίς τη χρήση διαιτών υψηλών σε πρωτεΐνες.
Σημαντικός, είναι ο περιορισμός των ζωικών τροφίμων, κυρίως του κόκκινου κρέατος. Η κατανάλωση θαλασσινών θα πρέπει να γίνεται με μέτρο. Ενδεχομένως χρήσιμη είναι η χορήγηση συμπληρώματος ω-3 λιπαρών οξέων.
Αντίστοιχα, η αύξηση των φυτικών πηγών πρωτεΐνης όπως όσπρια και λαχανικά και η κατανάλωση φρούτων και ξηρών καρπών είναι ωφέλιμη. Δεν χρειάζεται περιορισμός στα λαχανικά πλούσια σε πουρίνες.
Περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ σε λιγότερο από 1-2 μερίδες την ημέρα για τους άνδρες και 1 μερίδα για τις γυναίκες. Ενδεχομένως, η αντικατάσταση της μπύρας με κάποιο άλλο είδος ποτού είναι ευεργετική.
Η συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης C έως 400mg την ημέρα μπορεί να είναι ευεργετική.
Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να συμβουλεύεστε τον θεράποντα ιατρό σας και να απευθυνθείτε σε ένα διαιτολόγο διατροφολόγο για εξατομικευμένες συμβουλές, που θα σας βοηθήσουν στην απώλεια βάρους αλλά και στην υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών!
Έκανες αιματολογικές εξετάσεις και παρατήρησες αυξημένο ουρικό οξύ; Είμαι εδώ για να σε βοηθήσω!
Σχεδιάζοντας μαζί το κατάλληλο διατροφικό πλάνο και στοχεύοντας στην απώλεια βάρους, αν αυτό είναι απαραίτητο, μπορείς να μειώσεις τα υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος και να τα προλάβεις τις συνέπειες που έχουν στην υγεία σου!
Βιβλιογραφία
Mats Dehlin et al. Global epidemiology of gout: prevalence, incidence, treatment patterns and risk factors. Nat Rev Rheumatol. 2020 Jul;16(7):380-390.
Michael Chen-Xu et al. Contemporary Prevalence of Gout and Hyperuricemia in the United States and Decadal Trends: The National Health and Nutrition Examination Survey, 2007-2016. Arthritis Rheumatol. 2019 Jun;71(6):991-999.
Hyon K Choi. A prescription for lifestyle change in patients with hyperuricemia and gout. Curr Opin Rheumatol. 2010 Mar;22(2):165-72.
Hyon K Choi et al. Prevalence of the metabolic syndrome in patients with gout: the Third National Health and Nutrition Examination Survey. Arthritis Rheum. 2007 Feb 15;57(1):109-15.
